Η αναβίωση του Βενετσιάνικου γάμου στο Ζακυνθινό καρναβάλι!

Ένα έθιμο που αναβιώνει στη Ζάκυνθο από το 2005 έως σήμερα επανέρχεται στο προσκήνιο και ενισχύει την αποκριάτικη περίοδο. Το μοναδικό αυτό δρώμενο, με ενδυμασίες από την εποχή της Ενετοκρατίας, ήταν ιδέα του Ζωγράφου- Kαραβογράφου Αντώνη Μιλάνου και αποτέλεσε  για τη Ζάκυνθο μια λαογραφική εθιμοτυπική παράσταση που μετέφερε τη φαντασία μας στον 16ο αιώνα. 

Το  Καρναβάλι ξεκίνησε στη Ζάκυνθο την εποχή της Βενετικής κυριαρχίας (1485-1797) και ενώ στην αρχή επρόκειτο για αντιγραφή του Βενετσιάνικου καρναβαλιού αργότερα απέκτησε και τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Τα παλαιότερα χρόνια άρχιζε την επομένη της Γιορτής των Φώτων, στις 7 του Γενάρη και κρατούσε ως και τα μεσάνυχτα της Κυριακής της Τυροφάγου αργότερα όμως η Ιόνιος Κυβέρνηση τα περιόρισε στις δύο τελευταίες εβδομάδες της Αποκριάς. Τις μέρες του Καρναβαλιού επιτρεπόταν η προσωπιδοφορία και οι γυναίκες (μάσκαρες) καθώς και οι άντρες (ντετόροι) μεταμφιεσμένοι και φορώντας μάσκα (μωρέττα), γύριζαν στους δρόμους και στις πλατείες, επισκέπτονταν συγγενικά και φιλικά σπίτια και κατέληγαν στα Καζίνα, στις Καβαρκίνες και τα Φεστίνια όπου γίνονταν χοροί. Παράλληλα, ο απλός λαός έδινε στις γειτονιές του υπαίθριες θεατρικές παραστάσεις που ονομάζονταν «Ομιλίες» και με αυτόν τον τρόπο διασκέδαζε. Το Ζακυνθινό καρναβάλι τελείωνε το απόγευμα της Κυριακής της Τυροφάγου με την Κηδεία της Μάσκας. Τα μεσάνυχτα ακριβώς, όλες οι καμπάνες των εκκλησιών χτυπούσαν ρυθμικά 365 πένθιμες καμπανιές και ειδοποιούσαν τους Ζακυνθινούς πως το καρναβάλι τελείωσε και μπήκε η Σαρακοστή.

Επικεντρώνοντας τώρα το ενδιαφέρον μας στο αδιαμφισβήτητα εντυπωσιακό έθιμο του Βενετσιάνικου γάμου παραθέτουμε τα παρακάτω. Κατ΄αρχήν τελείται το τελευταίο Σάββατο των Αποκρεών , πρόκειται για μια εθιμοτυπική παράσταση ένα δρώμενο που προκαλεί τη φαντασία μας και μας μεταφέρει νοερά σε έναν γάμο Ζακυνθινών ευγενών του 16ου αιώνα. Η μεγαλειώδης πομπή του Βενετσιάνικου Γάμου διασχίζει το ιστορικό κέντρο της πόλης και καταλήγει στην πλατεία του Αγ. Μάρκου, όπου τελείται ο γάμος. Στη συνέχεια ακολουθεί γαμήλιο γλέντι με αναγεννησιακούς χορούς και προσφέρονται παραδοσιακά ζακυνθινά γαμήλια κεράσματα, όπως κουφέτα, ορτζάδες και παντόλες. Αξίζει να σημειωθεί ότι η εντυπωσιακή Γαμήλια πομπή ανοίγει με τυμπανιστές και σημαιοφόρους. Ακολουθούν οι νεόνυμφοι και οι κοντινοί συγγενείς τους. Η νόνα (γιαγιά) μεταφέρεται μέσα σε λεντίκα (κλειστό φορείο εξαιρετικής τέχνης μέσα στο οποίο μετέφεραν τους ευγενείς) ενώ ακολουθούν τα σεντούκια της νύφης με τα προικιά. Την πομπή πλαισιώνουν οι προσκεκλημένοι, οι οποίοι φορούν ακριβή αντίγραφα στολών του 16ου αιώνα, ενώ κορίτσια κρατούν κάνιστρα με ροδοπέταλα και μπομπονιέρες. Από τα μεγάφωνα της πόλης μας ακούγεται αναγεννησιακή μουσική καθ'όλη τη διάρκεια της πομπής μεταφέροντάς μας έτσι σε καιρούς αλλοτινούς και αγαπημένους. Τα κοστούμια ράβονται με εξαιρετική μαεστρία και μας βάζουν στο κλίμα των Βενετών αρχόντων. Οι άμαξες, τα φορέματα, τα μικρά παιδιά που συμμετάσχουν, η αναγεννησιακή μουσική, μια πομπή δοσμένη με μεγάλη λεπτομέρεια και ολοφάνερο μεράκι από τους διοργανωτές και τους συμμετέχοντες. Η τελετή του γάμου καταλήγει σε ένα ξέφρενο γλέντι με παραδοσιακά σχήματα από τα Επτάνησα με τις παραδοσιακές τους στολές.Μοιράζονται ακόμα τοπικά εδέσματα στους παρευρισκόμενους οι οποίοι πολλές φορές κάτω  από τη βροχή και το  τσουχτερο κρύο δίνουν βροντερό παρόν.Τα μεγάφωνα της πλατείας συνεχίζουν τη μουσική ως αργά το βράδυ ενώ τα γύρω μαγαζιά γεμίζουν μασκαρεμένους.

Καταλήγωντας δεν θα μπορούσαμε να μην κάνουμε  μια σύντομη αναφορά στο έθιμο της Γκιόστρας και την "Κηδεία της Μάσκας". Η περίφημη Γκιόστρα είναι αγώνες ιπποδρομίας οι οποίοι αποτελούσαν επίσημο γεγονός της αριστοκρατικής τάξης. Όσοι ήθελαν να αγωνιστούν παρουσιάζονταν ενώπιον των Συνδίκων και αναγράφονταν σε ειδικά βιβλία από τον ορισμένο γραμματέα. Στον δρόμο για το αγώνισμα ακολουθούσαν την σειρά της εγγραφής τους. Ένας σαλπιγκτής ανήγγειλε την έναρξη του αγωνίσματος με ιδιαίτερα λαμπρό τρόπο. Όλοι οι ιππείς έπρεπε να είναι ντυμένοι με λαμπρά και επίσημα ρούχα. Αν κανείς αργοπορούσε μέχρι το τέλος του πρώτου δρόμου, δεν μπορούσε να λάβει μέρος στο αγώνισμα. Μεγάλη προσοχή όφειλαν να δείχνουν οι αγωνιστές, φροντίζοντας να μη φύγει το πόδι τους από τους αναβολείς και να μην τους πέσει το ξίφος ή το καπέλο. Όσον αφορά στην "Κηδεία της Μάσκας", αυτή πραγματοποιείται  την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς μετά την καρναβαλική παρέλαση, αργά το απόγευμα και  αποτελεί ένα ιστορικό σατιρικό δρώμενο του νησιού μας με το οποίο κλείνει η αυλαία του Ζακυνθινού καρναβαλιού. Οι επιρροές τόσο της αρχαίας τραγωδίας όσο και της δυτικής σατιρικής τέχνης είναι ξεκάθαρες. Στο φινάλε η πομπή μετά την τελευταία βόλτα στους δρόμους της πόλης καταλήγει στο λιμάνι όπου ο Βασιλιάς Καρνάβαλος καίγεται με το φέρετρο του ανοιχτά στο πέλαγος. Εκείνη τη στιγμή η νύχτα γίνεται μέρα από τα πυροτεχνήματα ενώ φωτισμένες γόνδολες περιβάλλουν τη μεγαλειώδη κηδεία!