Όπως καταμαρτυρά και η ετυμολογία της λέξης (Ωδείο< ωδαί= τραγούδια που ψάλλονταν από χορωδία εξυμνώντας θεούς, άρχοντες, ήρωες ή πολιτικές καταστάσεις) τα ωδεία αποτέλεσαν αρχαιόθεν τα ειδικά διαμορφωμένα κτίσματα στα οποία τελούνταν διάφορες μουσικές εκδηλώσεις της αρχαιότητας, όπως απαγγελίες, μουσικοί διαγωνισμοί και εορταστικές τελετές. Κατασκευάζονταν συνήθως χάρη σε ιδιωτικές πρωτοβουλίες και χορηγίες ευπόρων πολιτών της πόλης τους, που για πρακτικούς συνήθως λόγους φρόντιζαν τα ωδεία να χτίζονται σε διακεκριμένα σημεία του άστεως. Κάθε μεγάλο ωδείο συνήθως πλαισιωνόταν από ένα γειτονικό θέατρο προκειμένου να διευκολύνεται η διεξαγωγή εορταστικών εκδηλώσεων (θεατρικές παραστάσεις) ή τελετών (θρησκευτικά μυστήρια), γεγονότα που απαιτούσαν συνδιασμό των δύο αυτών καλλιτεχνικών χώρων.
Όλα τα μεγάλα ωδεία της κλασσικής και ρωμαϊκής περιόδου στον ελλαδικό χώρο είχαν πανομοιότυπη μορφή. Κτίζονταν στα πρότυπα των αρχαίων ανοικτών θεάτρων, διέθεταν δηλαδή κοίλον(εξέδρα), ορχήστρα και σκηνή. Η είσοδος των θεατών γινόταν από τις παρώδους που υπήρχαν πλαγίως των σκηνών, ενώ βάσει ανασκαφών συμπεραίνεται πως πρέπει οπωσδήποτε να υπήρχαν και κάποιες πλάγιες είσοδοι από το κοίλον. Στην αρχαιότητα, είναι βέβαιο πως υπήρχαν ωδεία σε ολόκληρο το εύρος του ελλαδικού χώρου, όπως την Αθήνα, την Κόρινθο, το Άργος, την Θεσσαλονίκη, την Πάτρα κλπ. Τα σπουδαιότερα από αυτά σώζονται στην Αθήνα και σε αυτά θα αναφερθούμε πιο διεξοδικά!
Ωδείο του Περικλή
Όπως προκύπτει και από την ονομασία που του αποδόθηκε, το ωδείο αυτό κατασκευάστηκε στα χρόνια του Περικλή, κατά τον ''χρυσό αιώνα'', περί το 446 π.Χ. Ως τότε στα κτίσματα αυτά δεν αποδίδετο η ονομασία ''Ωδείο'', καθότι ο Παυσανίας υπήρξε ο πρώτος που χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τον συγκεκριμένο όρο, για να χαρακτηρίσει έτσι το κτίσμα που αποκαλούμε εμείς σήμερα ''Ωδείο του Περικλή''. Ήταν στεγασμένο, τετράγωνου σχήματος, και διέθετε ξύλινα καθίσματα. Λέγεται πως στα πλαίσια της ανάμνησης της υπερήφανης νίκης των Ελλήνων κατά των Περσών υπήρχε στην πρόσοψη του μία αναπαράσταση με τη μορφή του Ξέρξη! Ο Περικλής καθιέρωσε να διεξάγονται στο Ωδείο τα ''Μεγάλα Παναθήναια'', ενώ εκεί διεξάγονταν κατά καιρούς και πρόβες παραστάσεων, δίκες, πολιτικές συνελεύσεις αλλά και τα προάγωνα για τα ''εν άστει Διονύσια''.
Ωδείο του Αγρίππα
Το ωδείο αυτό χτίστηκε κατά την ρωμαϊκή περίοδο, το 15 π.Χ. περίπου, στο κέντρο της αρχαίας Αγοράς, ύστερα από χορηγία του Ρωμαίου Αγρίππα. Από τα μεγαλύτερα σε μέγεθος κατασκευασμένα ωδεία, με την αρχιτεκτονική του να θυμίζει τα βουλευτήρια της ελληνιστικής περιόδου, καθώς και τις ρωμαϊκές βασιλικές. Αντικατέστησε την αρχαϊκή ορχήστρα, στην οποία διεξάγονταν ως τότε Διονυσιακοί αγώνες και διάφορα άλλα θεάματα, ενώ την εποχή εκείνη πρέπει να ήταν η μόνη αίθουσα της πόλης για μουσικές εκδηλώσεις. Πιθανότατα να χρησιμοποιείτο και για να φιλοξενεί δίκες, αγορεύσεις και διαλέξεις σοφιστών. Η χωρητικότητα του ξεπερνούσε τις χίλιες θέσεις, ενώ από το 2ο μ.χ αιώνα φαίνεται να χρησίμευε μόνον ως αίθουσα διαλέξεων. Από τον 4ο αιώνα αξιοποιήθηκε ως γυμνάσιο.
Ωδείο Ηρώδου του Αττικού
To πλέον δημοφιλές από τα σωζόμενα ωδεία. Χτίστηκε κατά την ρωμαϊκή εποχή στην νοτιοδυτική πλαγιά του βράχου της Ακρόπολης, με προσωπικές δαπάνες του Ηρώδη του Αττικού, προς τιμήν της γυναίκας του Ασπασίας Αννίας Ρηγίλλης που πέθανε το 160 μ.Χ. Η ανάγκη κατασκευής του ανέκυψε κυρίως ύστερα από την κατάρρευση της στέγης του ''Αγρίππειου'' Ωδείου λίγα χρόνια νωρίτερα, ενώ χαρακτηριστικό είναι και το γεγονός πως πρόσφατα είχε προηγηθεί ο εμπρησμός του Ωδείου του Περικλή από τον Σύλλα (86 π.Χ.). Αρχικώς κτίστηκε για να φιλοξενεί αποκλειστικά μουσικές εκδηλώσεις, αν και από τα ευρήματα των ανασκαφών πιθανολογείται πως στα ύστερα χρόνια της λειτουργίας του χρησίμευσε και για μονομαχίες ή ταυρομαχίες. Δεν αποκλείεται το κτίσμα να χρησιμοποιήθηκε και για την οχύρωση της Ακροπόλεως κατά τη Βυζαντινή περίοδο, καθώς τοίχοι του φαίνονται να εντάσσονται στο ευρύτερο τοιχός που πλαισίωνε τους πρόποδες του λόφου της.
Ήταν πλήρως στεγασμένο, η χωρητικότητα του άγγιζε τις 5.000 θέσεις και η ορχήστρα του ήταν ημικυκλική, στα πρότυπα των ρωμαϊκών αρχαίων θεάτρων. Το βάθος της σκηνής του Ωδείου ήταν υπερυψωμένο κατά 28 μέτρα, σχηματίζοντας ένα τριόροφο κτίσμα που διασώζεται μέχρι και σήμερα. Σύμφωνα με τις ενδείξεις το Ωδείο Ηρώδου του Αττικού πρέπει να λειτούργησε για 105 χρόνια καθότι ενδέχεται να καταστράφηκε εξ αιτίας επιδρομής των Έρουλων το 267 μ.Χ.
Τη σημερινή του μορφή απέκτησε οριστικά τη διετία 1952-1953 όταν και αναστηλώθηκε πλήρως και καταννοήθηκε απόλυτα η μορφή και ο λειτουργικός του ρόλος. Οι θέσεις των θεατών επενδύθηκαν από πεντελικό μάρμαρο και η ορχήστρα από πλάκες μαρμάρου από τον Υμηττό. Σήμερα χρησιμοποιείται πρωτίστους τους θερινούς μήνες φιλοξενώντας μουσικές εκδηλώσεις, συναυλίες και θεατρικές παραστάσεις.
Όπως εύκολα συμπεραίνουμε από τα τα στοιχεία που καταγράφει η έρευνα, ο ρόλος των Ωδείων πρέπει οπωσδήποτε να είχε πολυμορφικό χαρακτήρα καθότι εκτός από μουσικές, πρωτίστως, εκδηλώσεις, είναι βέβαιο πως φιλοξένησαν κατά καιρούς και θρησκευτικά, πολιτικά ή άλλα πολιτιστικά γεγονότα. Επιβεβαιώνεται, επομένως, πλήρως η αντίληψη που επικρατεί σχετικά με τον πολυδιάστατο ρόλο που είχε αναπτύξει από τα κλασικά κιόλας χρόνια ο Αθηναίος πολίτης, συμμετέχοντας ενεργά σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής δραστηριότητας στην πόλη του!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου